"वेध कायद्याचा" -"LAW FOR ALL"

भाषा सक्ती करता येईल  ?  ॲड. रोहित एरंडे ©  "एखादी भाषा ही विशिष्ट  धर्माची जहागीर नाही, भाषा  हे  संपर्काचे माध्यम आहे. त्यामुळे  हिंदी ही  हिंदूंसाठी आणि उर्दू हि फक्त मुस्लिमांसाठी हे मानणे चूकच आहे, " असे नमूद करून सर्वोच्च न्यायालयाने मागील आठवड्यात अकोला नगरपालिकेने उर्दू भाषेमध्ये लावलेले फलक काढावे अशी मागणी केलेली याचिका  फेटाळताना वरील निकाल दिला.आता वाळू या हिंदी सक्तीच्या निर्णयाकडे कडे  सर्व शाळांमध्ये  पहिलीपासून हिंदी भाषा विषय सक्तीचा करण्यासाठी कायदा करणार असल्याचे   सरकारने जाहीर केले आणि परत एकदा  विवादास्पद विषय सुरू झाला आहे. आपल्याला आठवत असेल तर ४-५ वर्षांपूर्वी मराठी मातृभाषा म्हणून मराठीची सक्ती करणाऱ्या निर्णयाला देखील असाच विरोध झाला होता.   अर्थात या विरोधाला आता राजकारणाची जोड मिळाल्यामुळे याच्या विरोधात अनेक पक्ष सरसावले आहेत. तर मराठी, इंग्रजी या बरोबरच हिंदी  हि तिसरी भाषा केल्याने देशभरात बदलत चाललेय मूल्यमापन पद्धतीमध्ये आपली मुले पुढील काळात मागे पडणार नाहीत असे तज्ज्ञ...

ऑनलाईन फ्रॉडच्या  फसवणुकीवर आरबीआय आणि  न्यायालयांचा   ग्राहकांना दिलासा      ॲड. रोहित एरंडे © सध्याच्या ऑनलाईन  जमा‍न्यात सायबर फ्रॉड    मोठ्या प्रमाणात वाढले आहे . त्यामध्ये वेगवेगळ्या पद्धतींचा अवलंब करून ऑनलाईन आर्थिक फसवणुकीच्या गुन्ह्यांची संख्या जास्तच आहे. रस्त्यावर वस्तू विक्री करणाऱ्यांपासून ते बँकांचे व्यवहार ऑनलाईन माध्यमातून होत आहेत.    सोयी तितक्या  गैरसोयी असे आपल्याकडे म्हणतात त्याप्रमाणे "वन क्लिक अवे " च्या  जमान्यात अशी  घटना  घडल्यावर, ,   कोणताही  खातेदार अगदी हतबल होऊन जातो कारण काही कळायच्या आत पैसे गेलेले असतात.  बऱ्याचदा बँक  खातेदार  अनावधानाने अश्या फ्रॉडचे बळी पडतात. ज्यांचे पैसे जातात त्यांना आपण फसले गेलो याचे अतीव दुःख असतेच आणि त्याचा राग येतो. मात्र या दुःखावर आरबीआय आणि उच्च न्यायालयांनी तसेच मा. सर्वोच्च न्यायालयाने ग्राहकांच्या दुःखावर फुंकर घालण्याचे काम केले आहे आणि याची माहिती बहुतेक जणांना नसल्याची दिसून येते. या लेखाच्या निमित्ताने या व...

'सभासदांचे तारतम्य' हा रिडेव्हलपमेंटचा गाभा. :  ॲड. रोहित एरंडे ©  आमच्या २० सभासदांच्या  सोसायटी मध्येही रिडेव्हलपमेंटचे वारे व्हायला लागले आहे. कारण आजूबाजूच्या सोसायट्यांचे काम सुरूही झाले आहे. आमची बिल्डिंग २५ वर्षे जुनी आहे.  मात्र आमच्याकडे २  गट पडले आहेत. एका गटाला वाटते कि   ७  मजल्याच्या वर बिल्डिंग होऊ नये  भले  जास्त वाढीव जागा नाही मिळाली तरी चालेल ,   तर  दुसऱ्या गटाला वाटते कि  पूर्ण FSI  वापरून फ्लॅटला फ्लॅट मिळणार  असेल तर कितीही मजली   बिल्डिंग झाली  तरी बेहतर, त्यातच काही सभासदांच्या मते प्रॉपर्टी कार्डवर नाव लावणे, सभासदांची अंतर्गत वाद सोडवणे हे बिल्डरनीच करायला हवे आहे आणि सोयी-सुविधांची मागणी तर संपतच नाही.  तर यातून कसा मार्ग काढावा ? काही सभासद, पुणे.  पुण्यासारख्या ठिकाणी  रिडेव्हलपमेंटचे वारे, काय मी तर वादळच म्हणेन,  जोरात व्हायला लागले आहेत ह्यात काही शंका नाही.  एक कायदेशीर तत्व लक्षात घ्यावे, एखादी गोष्ट  कायद्याने   करावीच...

आमच्या    बिल्डिंगमध्ये खाली   ४ दुकाने   आणि बाकी  २५ फ्लॅट्स आहेत.  एक दुकानात मी माझा किराणा व्यवसाय सुरु  केला आहे. बाकी तिन्ही गाळे बंद आहेत. माझे दुकान बिल्डिंग बाहेरच्या बाजूला  असून रहिवासी बिल्डिंगचे  पार्किंग, लिफ्ट,दिवे, साफसफाई  इ. सेवा  मी  वापरत नाही.  फ्लॅटसाठी मासिक मेंटेनन्स  रु. ५००-/इतका आहे, पण मी दुकानदार आहे, मी त्यातून पैसे कमावतो सबब मी जास्त पैसे द्यायला पाहिजे म्हणून माझ्याकडून रु. ७००/- घेतात.   हे चुकीचे नाही का ?  या साठी कुठे दाद मागू शकतो?   एक वाचक, नाशिक  प्रत्येक सोसायटीमध्ये कळीचा मुद्दा असलेला मासिक देखभाल खर्च / सेवा-शुल्क (मेंटेनन्स)  किती असावा हे ठरविण्याचा अधिकार सोसायटीला नक्कीच आहे. मात्र तो देखभाल खर्च सर्वांना सामान असावा हे  कायदा सांगतो.  निवासी असो वा  व्यावसायिक, पहिल्या मजल्यावर राहताय  का  शेवटच्या मजल्यावर, फ्लॅट छोटा आहे का मोठा, त्यानुसार मेंटेनन्स कमी जास्त होत नाही.    या   ...

  दुष्टचक्रात गुरफटत चाललेले 'डॉक्टर-पेशंट' चाललेले नाते   ॲड. रोहित एरंडे © पुण्यातील प्रसिध्द दीनानाथ मंगेशकर हॉस्पिटल मधील झालेल्या प्रकरणानंतर जागेवर आणि  समाजमाध्यमांवर प्रतिक्रियांचा खच पडला आणि अनेकांनी आपली पोळी भरून घेण्याचा प्रयत्न केला. सध्या तर ब्रेकिंग न्यूज आणि मिडिया ट्रायलच्या जमान्यात पुढची ब्रेकिंग न्यूज येईपर्यंत दोन चार दिवस विषय तापवत ठेवला जातो. पुढे त्या गोष्टींमधील सत्य चौकशीअंती  बाहेर आले कि नाही याची कोणीच दखल घेत नाही. याही केसमध्ये  यथावकाश चौकशी समिती, ग्राहक मंच येथे साक्षी पुरावे, कायदा यांना अनुसरून तथ्य पुढे येईलच आणि दोषींवर कायद्याप्रमाणे कडक कारवाई व्हायलाच पाहिजे. मात्र या सर्व प्रकरणामुळे आपली सार्वजनिक आरोग्य व्यवस्था किती सक्षम पाहिजे हेही अधोरेखित झाले. आजही आपल्याकडे   सुमारे  ३८% टक्के लोकांकडेच   आरोग्य विम्याचे कवच आहे अशी आकडेवारी सांगते. परवडतील अश्या दरात वैद्यकीय उपचार मिळणे हा  नागरिकांचा मूलभूत हक्क आहे आणि यासाठी सरकारी रुग्णालये तेवढ्या तोडीची बनविण्याची जबाबदारी हि सरकारवर ...

 "हॉटेल बिलावर    सेवा शुल्क (Service  Charge ) आकारता येणार नाही " - दिल्ली उच्च   न्यायालय.  ॲड. रोहित एरंडे ©  हॉटेल बिलामध्ये तुम्ही घेतलेल्या पदार्थांचे बिल आणि सीएसटी /जीएसटी टॅक्सेस मिळवून अंतिम बिल इन अपेक्षित आहे.  असे बिल दिल्याबरोबरच स्वखुशीने वेटरला टीप /बक्षिसी म्हणून द्यायचा अलिखित नियम आहे.  मात्र गेल्या  काही वर्षांपासून  बिलामध्ये  Service charge म्हणजेच सेवा शुल्क या नाव्हाखाली बिलाच्या काही टक्के रक्कम हॉटेल चालकांकडून  होती. सुरुवातीला अनेक ग्राहकांना हि गोष्ट लक्षातच आली नाही, मात्र हळू हळू हा प्रकार उघडकीस यायला लागला आणि या विरुद्ध तक्रारी यायला लागल्या. याचाच  परिपाक म्हणून Central  consumer  Protection  Authority - CCPA द्वारे केंद्र सरकारने ४ जुलै २०२२ रोजी  नवीन ग्राहक संरक्षण कायद्याखाली  हॉटेल व्यावसायिकांसाठी मार्गदर्शक सूचना जारी केल्या त्या थोडक्यात बघू  -कोणत्याही हॉटेल चालकाला पदार्थांचे बिल आणि जीएसटी या व्यतिरिक्त प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्षपणे सेवा शु...

 " सही करण्याआधी खात्री करा.." "नाते आणि व्यवहार ह्यात गल्लत नको.." ॲड. रोहित एरंडे. © #किस्सेकोर्टातले  कोर्टामध्ये लोकांचे मुखवटे गळून खरे चेहरे बरेचदा समोर येतात. "आपले" लोकं असे कसे वागू शकतात, ह्या प्रश्नावर बरेचदा उत्तर नसते आणि आपले "प्रेम" आडवे येते. असे गमतीने म्हणतात कि महिनाभर बदाम खाऊन जेवढी अक्कल येत नाही तेवढी  अक्कल एका विश्वासघातात येते ! एक दिवस एक  आजोबा आमच्या ऑफिस मध्ये आले. म्हणाले, "माझे वय ८५ आहे. मला २ मुले आणि २ मुली आहेत.  थोरली  मुलगी पुण्यात  राहते जी माझ्याकडे बघते, बाकीचे तिघे अमेरिकेत असतात. सगळे पैसेवाले आहेत आणि आपापल्या संसारी सुखी आहेत !.थोरल्या मुलीचा तर स्वतःचा बंगला देखील आहे" . मी म्हंटले , " वा, टाच वूड".. आजोबा म्हंटले -, जरा थांबा " मी एकटाच माझ्या फ्लॅटमध्ये राहतो. पण  थोरलीने  मला फसविले आहे असे मला वाटते आहे कारण  माझ्या फ्लॅटची  या वर्षीची  प्रॉपर्टी टॅक्सची पावती  पाहिल्यावर मला धक्काच बसला, कारण माझे जाऊन तीच नाव कसे काय आले ? मी तर रजिस्टर  विल करून ठेवले आहे आणि त्यामध...

  मृत्युपत्राबद्दल थोडक्यात, पण महत्वाचे .  ॲड. रोहित एरंडे ©  " जिवासवे जन्मे मृत्यु जोड जन्मजात, दिसे भासते ते सारे विश्व नाशवंत "  गदिमांनी अतिशय सोप्या आणि भावपूर्ण शब्दांत आपल्याला मृत्यु निश्चित असतो, परंतु त्याची वेळ सर्वात अनिश्चित असते हे सांगितले आहे.   आपले आयुष्य एवढे  अनिश्चित असताना आपल्या माघारी आपल्या कष्टाने  मिळविलेल्या  मिळकतीचे विभाजन आपल्या वारसांमध्ये सुकर आणि विना तंटा व्हावे म्हणून मृत्यूपत्रासारखा दुसरा सोपा आणि सोयीस्कर दस्त नाही. मात्र या विषयाबाबत आपल्याकडे, भिती , गैरसमज यांचे इथे घट्ट मिश्रण झाले आहे कि या महत्वाच्या विषयावर कितीही वेळा लिहिले तरी ते कमीच आहे असे जाणवते.  या विषयाचा आवाका खूप मोठा आहे, तरी महत्वाच्या मुद्द्यांची   थोडक्यात माहिती घेवू. मिळकतीमध्ये मालकी हक्क कसा मिळतो ? या विषयाकडे वळण्यापूर्वी एखाद्या मिळकतीमध्ये मालकी हक्क हा आपल्या  हयातीमध्ये हवा असेल तर  खरेदीखत, बक्षीसपत्र, हक्कसोड पत्र, वाटप-पत्र यांसारख्या नोंदणीकृत दस्तानेच दिला -घेतला जाऊ शकतो. तर   एख...

      अपार्टमेंट आणि सोसायटी - यांच्यामधील महत्वाचे फरक.  ॲड.  रोहित एरंडे © सोसायटी चांगली का अपार्टमेंट असे प्रश्न बरेचदा विचारले जातात आणि ह्याबद्दल लोकांच्या मनात गैरसमज दिसून येतात. प्रत्येकाचे फायदे तोटे वेगळे. ह्या लेखाच्या अनुषंगाने सोसायटी आणि अपार्टमेंट मधील ठळक फरक थोडक्यात बघू यात.   कन्व्हेयन्स म्हणजे ? आजही अनेक ठिकाणी बहुतांश सोसायट्यांचा कन्व्हेयन्स झालेला दिसून येत नाही. कन्व्हेयन्सचा अर्थ एखाद्या जागेमधील मालकी हक्क दुसऱ्याच्या नावे तबदील करणे, थोडक्यात खरेदी खत असे म्हणता येईल. भारतामध्ये 'ड्युअल ओनरशिप' हि पद्धत आहे, म्हणजेच  जमिनी ची मालकी एका कडे व त्यावरील इमारतीची मालकी दुसऱ्याकडे असू असते, तर बहुतांश पाश्चात्य देशांमध्ये ज्याच्या मालकीची जमीन तोच त्यावरील इमारतीचा देखील मालक होतो.  तर, आपल्याकडे सहसा अशी पद्धत असते, कि जमीन मालक बिल्डर बरोबर डेव्हलपमेंट ऍग्रिमेंट करतो ज्यायोगे बिल्डर बिल्डिंग बांधतो. त्याच दरम्यान कायद्याप्रमाणे युनिट / फ्लॅट विकत घेणाऱ्यांबरोबर बिल्डरला लेखी करारनामा करणे क्रमप्राप्त असते. नंतर सोसाय...

आमच्या वरच्या मजल्यावर एक सुशिक्षित कुटुंब राहते. त्यांच्या घरातून जोराचे आवाज सकाळ संध्याकाळ  येत असतात.  सकाळच्या वेळचे  विचारले तर म्हणतात भाकऱ्या थापताना आवाज येणारच  आणि संध्याकाळी सारखे फर्निचर इ. हलवत असतात. या सर्व प्रकारचा  आम्हाला खालती  खूप  त्रास होतो. आम्ही जाब विचारल्यावर आमच्याच अंगावर येतात  आणि वर परत माझे वडील मोठे सरकारी अधिकारी आहेत, आम्हाला काहीही होणार नाही अशी दुरुत्तरे करतात.     सोसायटीकडे तक्रार करूनही काही उपयोग झाला नाही.  तर आता यावर मार्ग काय ? एक त्रस्त कुटुंब.  आपल्यापैकी अनेकांना वाचून आश्चर्य वाटेल, पण असे  प्रश्न अनेक सभासदांना भेडसावत  असतात आणि अश्या सततच्या आवाजामुळे आपल्या मानसिक शांततेवर विपरीत परिणाम होत असतो. आपल्या प्रश्नामुळे परत एकदा "सिव्हिक सेन्स" - नागरिकशास्त्र शिकणे हे शालेय पेपर मधील १० मार्कांपुरते मर्यादित नसून  "आपल्यामुळे दुसऱ्यांना त्रास होणार नाही असे वर्तन असावे" हे तत्व सोसायटी असो व अपार्टमेन्ट सगळीकडे लागू होते आणि हे विद्यार्थी दशेपासून बिंबवले गे...

   "पुनर्विकासादरम्यान सभासदांना मिळणाऱ्या कोणत्या रकमा  करमुक्त ?"  ॲड. रोहित एरंडे © आमच्या  सोसायटीची  रिडेव्हलपमेंट प्रक्रिया सुरु झाली आहे. विकसनकराराचा मसुदा वकीलांकडून तपासावा का ? आम्हाला बिल्डर ज्या  रकमा देणार आहे, त्या  रकमा  करमुक्त आहेत  का ? या बद्दल उलटसुलट चर्चा चालू आहेत.  याबाबत कृपया मार्गदर्शन करावे.       एक वाचक, पुणे  विकसन करारनामा अत्यंत महत्त्वाचा  :  पुनर्विकासामधील  डेव्हलपमेंट ऍग्रिमेंट  -विकसन करारनामा आणि सोबत येणारे कुलमुखत्यारपत्र हे  अत्यंत महत्वाचे  दस्तऐवज  आहेतच. अशा  करारनाम्यामधील अटी किती महत्वाच्या असतात आणि  त्यासाठी  सोसायटीने स्वतःचे  वकील, सी. ए, आर्किटेक्ट अश्या तज्ञ  व्यक्तींची नेमणूक करणे किती महत्वाचे आहे याकडे पुढील  निकाल  निर्देश करतो. या करारनाम्यामध्ये   बिल्डर आणि सभासद यांचे हक्क- अधिकार लिहिले जातात, जे बिल्डर आणि सोसायटी -सभासद यांच्यावर बंधनकारक असतात. तसेच  करारनामा...

  Et tu, Brute?  - "also you, Brutus?", ब्रुटस यू टू ? ॲड. रोहित एरंडे © जवळच्याच व्यक्तींनी विश्वासघात करण्याची  परंपरा पुरातन असल्याचे दिसून येईल. आपल्यापैकी अनेकांनी त्याचा अनुभव घेतला असेल आणि जवळच्या व्यक्तीने विश्वासघात केल्यावर ते व्रण कायम राहतात आणि त्याही पेक्षा   दुःख जास्त होते आणि मग राग येतो..  तर अशा विश्वासघातकी व्यक्तींसाठी "Et tu, Brute?  - "also you, Brutus?", ब्रुटस यू टू ?" — ही उपमा नेहमी दिली जाते. ज्यांना या उद्गारमागची पार्श्वभूमी कदाचित माहिती नाही, त्यांच्यासाठी हा प्रसंग थोडक्यात सांगतो.. शेक्सपिअरच्या ज्युलियस सीझर  या नाटकामुळे अजरामर झालेला हा उद्गार...आणि तो दिवस होता ख्रिस्तपूर्व ४४व्या वर्षातील  १५ मार्च. (15th March (latin - The Ides of March )44 BC )   ज्युलियस सीझर हा वरील ख्रिस्तपूर्व काळातील रोम साम्राज्यामधील एक मातब्बर सेनापती होता. १५ मार्च हा दिवस उजाडला..  प्रथेप्रमाणे अनेक बैलांचा बळी देऊन तो सिनेट मध्ये आला. त्याचे इतर सिनेट सहकारी आधीच उपस्थित होते. सीझरने एका अर्जावर काहीतरी ...

 पाणीगळती :  सोसायटी आणि सभासदांची  जबाबदारी.  आमच्या डोक्यावर रहात असलेल्या कुटुंबाने टॉयलेटची दुरुस्ती करून घेतली आणि तेव्हापासून आमच्या  टॉयलेटमध्ये घाण पाण्याची गळती सतत सुरु झाली आहे  आणि छत खूप खराब झाले आहे.   सुरुवातीला तक्रार केल्यावर त्यांनी काहीतरी केले आणि थोडे दिवस गळती थांबली, परंतु आता परत जास्त त्रास सुरु झाला आहे आणिआता ते सभासद दुरुस्ती करण्यास तयार नाहीत.   आम्ही याबाबतीत कसा आणि कोणाकडे न्याय मागणे उचित ठरेल.  ज्येष्ठ नागरिक, डोंबिवली.  "विना सहकार नाही उद्गार" हे तत्व  प्रत्यक्षात सहकारी सोसायट्यांमध्ये किती अंमलात आणले जाते  हा एक संशोधनाचा विषय होईल.  नागरिक शास्त्राचे मूलभूत तत्व कि आपल्यामुळे दुसऱ्याला त्रास होऊ नये आणि झाल्यास तो निस्तरून द्यायची नैतिक आणि कायदेशीर जबाबदारी आपल्यावर असते, हे सोसायटी  / अपार्टमेन्ट, सगळीकडे लागू होते.  पण लक्षात कोण घेतो ? सोसायटीची जबाबदारी -  खर्चाला फ्लॅटधारक कधी जबाबदार ?  उपविधी  ६८ (ब) आणि १५९ (ब ) मध्ये स्पष्टपणे हे नमूद के...

"विवाहित असो वा लिव्ह-इन मध्ये राहणाऱ्या , मूल होऊ द्यायचे की नाही हा निर्णय  सर्वस्वी महिलांचाच." "प्रसूती -नॉर्मल का सिझेरिअन हाही हक्क महिलांचाच.. "अविवाहित महिलांनाही गर्भपाताचा अधिकार" ऍड. रोहित एरंडे. ©    "सकाळ मनी" च्या माध्यमातून  आर्थिक साक्षरतेचे महत्त्व वेळोवेळी आपल्याला समजत असते.  कोव्हीड नंतर उद्भवलेल्या परिस्थितीमधून धडा घेऊन "सकाळ मनी" च्या माध्यमातून "महिलांनो  आर्थिक साक्षर बना " या लेखातून  मी डिसेंबर २०२३ च्या अंकामध्ये महिलांनी स्वतःचे आथिर्क निर्णय घेण्याचे शिकणे  का महत्वाचे आहे ते नमूद केले होते.  असो. पण म्हणतात ना विरोधाभास हे आपल्या संस्कृतीचे व्यवच्छेदक लक्षण आहे. कारण  एकीकडे महिला दिनाचे कौतुक करायचे, किंवा नवरात्रामध्ये देवीचे रूप म्हणून 'उदो उदो' करायचे आणि दुसरीकडे महिलांनी   मूल  जन्माला घालायचे का  नाही आणि ठरवले  तर प्रसूती कुठल्या पध्दतीने व्हावी, यावर आपला काहीही संबंध नसताना  पु.ल. म्हणायचे तसे "मत ' ठोकून द्यायचे  असे प्रकार दिसून येतात आणि यामध्ये महिलावर्ग...

 लिव्ह-इन रिलेशनशिप आणि मिळकतीमधील हक्क : मी आणि माझी मैत्रीण लिव्ह-इन रिलेशनशिप मध्ये गेले १-२ वर्षे  माझ्या मालकीच्या फ्लॅटमध्ये राहत आहोत. आता आमची बिल्डिंग  रिडेव्हलपमेंटला  जाण्यासंबंधी बोलणी चालू आहेत. तर या जुन्या किंवा नवीन मिळणाऱ्या  फ्लॅट मध्ये तिला मालकी हक्क राहील काय ? एक वाचक, पुणे.  आपला प्रश्न हा असाधारण - युनिक असा आहे. रिडेव्हलपमेंट करताना किती वेगवेगळे प्रश्न निर्माण होऊ शकतात याचे हे प्रातिनिधिक उदाहरण आहे. लिव्ह-इन रिलेशनशिप हा प्रकार आता आपल्याकडे काही नवीन नाही आणि एखादी गोष्ट कोणाला अनैतिक वाटली तरी ती बेकायदेशीर असलेच असेही नाही. दोन सज्ञान  भिन्नलिंगी पण अविवाहित व्यक्तींनी लग्नासारखे एकत्र राहणे म्हणजे लिव्ह-इन-रिलेशन असे व्याख्या हा विषय माहिती नसणाऱ्यांसाठी करता येईल. आता सध्याचा फ्लॅट तुमच्या नावावर असल्यामुळे जो नवीन फ्लॅट  रिडेव्हलपमेंट नंतर मिळेल तो सुध्दा तुम्हा एकट्याच्याच नावावर होईल. हा खूप महत्वाचा प्रश्न अनेक वाचकांना पडतो. बऱ्याच जणांना असे वाटत असते कि नवीन फ्लॅटवर मुला-मुलीचे किंवा वैवाहिक जोडीदाराचे नाव घ...