रिडेव्हलपमेंट : नवीन फ्लॅट मुलांच्या नावावर कसा करायचा ? ॲड. रोहित एरंडे ©

  रिडेव्हलपमेंट : नवीन फ्लॅटवर मुलांचे नाव लावायचेय ? 

ॲड. रोहित एरंडे ©

आमच्या  सोसायटीमध्ये  आमचा ज्येष्ठ मंडळींचा ग्रुप आहे. सोसायटी आता रिडेव्हलपमेंटला  जाणार आहे. आमच्या पैकी अनेकांना नवीन मिळणाऱ्या फ्लॅटमध्ये मुलाचे /मुलीचे नाव घालण्याची इच्छा आहे. त्यासाठी डेव्हलपमेंट ऍग्रिमेंटमध्ये च मुलांचे नाव घातले तर चालेल का ? का अजून काही करणे गरजेचे आहे ?  

ज्येष्ठ नागरिक ग्रुप , पुणे. 

तुमच्या सारख्या अनेक ज्येष्ठ नागरिकांनी त्यांच्या तरुणपणी  कष्टाने घेतलेल्या फ्लॅटचे रिडेव्हलपमेंटमुळे आता चीज होईल असे म्हणण्यास हरकत नाही. मात्र अश्या नवीन , मोठ्या क्षेत्रफळाचा आणि आधुनिक सोयी सुविधांनी मिळणार फ्लॅटमध्ये  आपल्या मुला -मुलींचे  किंवा आपल्या जोडीदाराचे नाव त्यात घालावे अशी इच्छा अनेकांना दिसून येते, पण नक्की काय करायचे हे लक्षात येत नाही आणि म्हणून अनेकांना  पडणारा प्रश्न आपण विचारलात या बद्दल आपले आभार.      

एखाद्या मिळकतीमध्ये मालकी हक्क हा कुठल्याही २ किंवा अधिक  व्यक्तींच्या हयातीमध्ये  खरेदीखत, बक्षीसपत्र, हक्कसोड पत्र, वाटप-पत्र यांसारख्या नोंदणीकृत दस्तानेच तबदील केला जाऊ शकतो.   अश्या नोंदणीकृत दस्तांमुळे जो इंडेक्स-२ तयार होतो त्याला   मालकी हक्काचा पुरावा म्हणून समजला जातो, लाईट बिल, टॅक्स पावती, ७/१२ उतारा , प्रॉपर्टी कार्ड हे कायद्याच्या दृष्टीने मालकी हक्काचे पुरवले समजले जात नाहीत. त्याचप्रकारे एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर मिळकतीमधील मालकी हक्क हा मृत्यूपत्राने किंवा मृत्यूपत्र केले नसेल तर वारसा हक्काने  तबदील होऊ शकतो.   

आता तुमच्या प्रश्नाकडे वळू यात. रिडेव्हलपमेंट म्हणजे सोप्या भाषेत काय तर  जुन्या सभासदांना त्यांच्या फ्लॅट ऐवजी नवीन मोठा फ्लॅट बिल्डर  कोणतेही पैसे न घेता बांधून देतो आणि त्या बदल्यात उर्वरित नवीन फ्लॅट तो स्वतः विकतो. त्याचप्रमाणे डेव्हलपमेंट ऍग्रिमेंट हे बांधकाम करण्यासाठी, विविध अटी शर्तींना अधीन राहून,  दिलेली परवानगी असते, त्याने काही कोणाला मालकी हक्क मिळत नाही.   येथे जुन्या सभासदांबरोबर  कोणताही खरेदी-विक्रीचा व्यवहार होत नाही. त्यामुळे नवीन फ्लॅट हा तुमच्याच नावावर राहतो. 

मात्र जर तुम्हाला नवीन फ्लॅटमध्ये तुमच्या मुला -मुलींचे  नाव यावे  असे वाटत असेल तर त्यासाठी सोपा आणि कमी खर्चाचा पर्याय म्हणजे डेव्हलपमेंट ऍग्रिमेंट होण्याआधीच जुन्या फ्लॅटमधील तुमचा हिस्सा   विनामोबदला बक्षीस पत्राने मुला -मुलींच्या  /जोडीदाराच्या नावावर करून ठेवणे. जुना फ्लॅट आकाराने लहान असल्याने आणि चालू रेडी रेकनर विचारात घेता जुन्या फ्लॅटच्या   बक्षीस पत्राला कमी स्टँम्प ड्युटी लागेल.   फक्त स्टँम्प ड्युटीच्या  खर्चात, कोणताही मोबदला न घेता  एकदा का बक्षीस पत्र नोंदवून  त्याचा इंडेक्स-२ तयार झाला कि  तेवढ्या हिश्श्याचा मालकी हक्क मुला - मुलींना प्राप्त होतो आणि त्याची माहिती सोसायटी /अपार्टमेन्टला दिल्यावर त्याची दखल डेव्हलपमेंट ऍग्रिमेंट मध्ये  घेतली जाईल आणि त्याचे इतर फायदे देखील त्या प्रमाणात तुम्हाला विभागून मिळतील आणि मग नंतर नवीन फ्लॅटचा जो  PAAA करार होईल   त्याच्या इंडेक्स-२ वर तुमचे आणि तुमच्या मुला -मुलींचे नाव लागेल.  याचा अजून एक फायदा म्हणजे जर तुम्हाला जादा एरिया विकत घ्यायचा असेल आणि जुन्या फ्लॅटवर अश्या पध्दतीने मुला -मुलींचे नाव आले असेल तर त्यांना कर्ज मिळायला सोपे जाते. बक्षीसपत्र करायचे नसेल तर PAAA करार झाल्यावर मृत्युपत्र करूनहि तुम्ही फ्लॅट तबदील करू शकता. मात्र त्याचा उद्देश तुम्ही मयत झाल्यानंतर फलद्रूप होईल   कारण  मृत्युपत्र तुम्ही बोलायचे थांबलात कि बोलायला लागते ! 

अजून एक महत्वाची गोष्ट म्हणजे किती हिस्सा बक्षीस द्यायचा, १%  द्यायचा  का ५०% का १००% हे ज्याने त्याने ठरवावे. समजा तुम्ही १००% हिस्सा बक्षीस दिलात तरी जुन्या आणि त्या बदल्यात मिळणाऱ्या नवीन फ्लॅटमध्ये तुम्ही स्वतः करीता  आणि तुमच्या जोडीदाराकरिता तहहयात राहण्याचा हक्क - life interest आणि तुमचा सांभाळ नीट करणार हि पूर्वअट देखील लिहून  ठेवू शकता. "जेवायला ताट द्यावे, पण बसायला पाट देऊ नये"  हा त्यामागचा उद्देश त्यामुळे किती टक्के हिस्सा बक्षीस द्यायचा हे प्रत्येकाने  आपल्या कौटुंबिक पार्श्वभूमीवर ठरवावे.  समजा तुम्ही  ५०% टक्के हिस्सा बक्षीस दिलात, तर नवीन फ्लॅट मधील तुमच्या  ५०% हिश्शयासाठी  तुम्हाला एकतर मृत्युपत्र करून ठेवावे लागेल अन्यथा तुमचे मृत्युपश्चात वारसा हक्काने तो हिस्सा इतर सर्व वारसांना मिळेल किंवा त्यावेळच्या दराने स्टँम्प भरून परत दुसरे बक्षीसपत्र करता येईल. शेवटी एक सांगावेसे वाटते कि  प्रत्येक केसच्या फॅक्टस वेगळ्या असतात म्हणून  तज्ञ वकीलांचा सल्ला घेणे श्रयस्कर राहील.

ॲड. रोहित एरंडे ©